ΡΩΣΙΑ: Ενας στους 2 νοσταλγεί τη Σοβιετική Ενωση!

Φωτο απο DN

(Μτφ απο σημερινο αρθρο της DN).

Την Κυριακή, συμπληρωνονται 20 χρόνια απο τοτε που η σοβιετική σημαία κατεβηκε από το τοίχο του Κρεμλίνου για τελευταία φορά. Τοτε άλλαξαν 293 εκατομμύρια άνθρωποι το μονοκομματικό κράτος και τη σχεδιασμενη οικονομία με τη δημοκρατία και τις αγορες. Σήμερα, δεν είναι σίγουροι ότι η αλλαγή αυτη ηταν προς το καλύτερο.

"Οποιος δεν νοσταλγει την Σοβιετική Ένωση δεν έχει καρδιά, αλλά όποιος τη θέλει πίσω δεν διαθετει εγκεφαλο!" Έτσι δήλωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, τότε πρόεδρος της Ρωσίας, σε μια τηλεοπτική συνέντευξη το 2005.

Όταν το ερευνητικό Ινστιτούτο, Pew Research Center, φέτος ρώτησε 1.000 Ρώσους, αν είδαν ως «καταστροφή» το ότι η Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει πια, το 50% είπαν ναι και μόνο το 36% ειπαν οχι. Στην ιδια μετρηση, το 48% ειπε ότι "είναι φυσικό για τη Ρωσία να έχει μια αυτοκρατορία."

Σήμερα ο λατρευτος στη Δυση ο Michail Gorbatjov - που κατάργησε αυτη την "αυτοκρατορία" - μάλλον περιφρονείται στη Ρωσια. Και ο Boris Yeltsin - ο οποίος ίδρυσε τη νέα Ρωσία – εμφανιζεται ακόμα και μετά το θάνατό του, σαν η ρίζα πολλών από τα προβλήματα της χώρας.

Στις 25 Δεκεμβρίου 1991, όταν το σφυροδρέπανο αντικαταστάθηκε με το κόκκινο-μπλε-λευκό της ρωσικής σημαία, ήταν η λογική κατάληξη μιας δραματικης χρονιας. Ωστόσο, είναι εντυπωσιακή ποσο απότομη ηταν η πτώση στο τελος.

Ο Σοβιετικός πρόεδρος Γκορμπατσόφ είχε λίγες μέρες νωρίτερα πειστει να παραιτηθεί και να αφήσει το γραφείο του στο Κρεμλίνο τη Πρωτοχρονιά. Το πρωί της 27 Δεκεμβρίου, κλήθηκε από τον ρεσεψιονίστ, που του είπε ότι ο Γιέλτσιν και μερικοι συνεργατες του ειχαν ήδη κατασχει το γραφείο του και πέρασαν, εκει, τη νύχτα της 26^ης, παρεα με ένα μπουκάλι ουίσκι....

Πόσο εύκολα μπορεί μια υπερδύναμη να υποβιβαστεί σε σωρό σκουπιδιων της ιστορίας!

Αλλά το σημαντικό πράγμα που θυμάται κανεις για το 1991 είναι αυτό που δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα. Δεν υπήρξε αιματοχυσία. Ωστόσο, αυτη ήταν μια "αυτοκρατορία" με πάνω από 100 εθνοτικές ομάδες και το όπλο της "Ημέρας της Κρίσεως" που θα μπορούσε να καταστρέψει τη γη πολλές φορές.

- Στη Γιουγκοσλαβία, οι διαμαχες είχαν ήδη αρχίσει απο το 1991. Κατά μία έννοια, είδαμε οτι αυτό που είχε εκει θα μπορουσε να γίνει και σε εμας, λέει ο Gennady Burbulis που είναι ένας από τους πλέον σχεδόν ξεχασμένους αρχιτέκτονες, πισω απο τη διαλυση της Σοβιετικής Ένωσης και έγραψε το κειμενο της συμφωνιας του  Belavezja, που υπεγράφη το Δεκέμβριο του 1991 από τους ηγέτες της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας.

Το βασικό σημείο ειχε ως εξής: «Σημειώνουμε ότι η Σοβιετική Ένωση ως νομικο προσωπο δημοσιου δικαιου και γεωπολιτική οντοτητα έχει πάψει να υπάρχει." Συναντώ τον Burbulis σε ένα σεμινάριο στο Γκέτεμποργκ, όπου αυτός και μερικοί άλλοι από τους πρωτεργατες του 1991 μιλούν για την σημασία της ανακαταταξης.

Είναι ο Leonid Kravtjuk, ο Stanislav Sjusjkevitj και ο Vytautas Landsbergis, ηγέτες αντιστοιχα της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Λιθουανίας, στην εποχή τους.

Για τους τελευταίους, φυσικά, η διαλυση της Σοβιετικής Ένωσης, σημαινε επίσης, την αυτονομία και συνεπώς ηταν ένα εθνικό ορόσημο.

Αλλά η Ρωσία ήταν ο πυρήνας της αυτοκρατορίας, και ο Burbulis όπως και πολλοί άλλοι Ρώσοι, είναι διχασμενοι. 

- Έχασα τη χώρα μου και μεχρι σήμερα πενθω γι αυτο. Ταυτοχρονα όμως, η χώρα ήταν μια φυλακή.

- Πόσο κοστίζει η υπερβολικη ταχυτητα στην οδηγηση στη Σουηδία, με ρωταει ενας ανθρωπος που γνωρισα περιστασιακα σε μια ρωσικη επαρχιακή πόλη, λεει ο ρεπορτερ της Σουηδικης εφημεριδας DN.

Ο ανθρωπος δεν ρωταει ποσο μεγάλο είναι το προστιμο, αλλά πόσο θα πρέπει να πληρώσει κανεις στη τσέπη της τροχαίας. Χαμογελάει λιγο με δυσπιστια, όταν λέω ότι δεν γινεται να δωροδοκήσει κανεις στη Σουηδία και έτσι αρχίζει να μετραει τα «τέλη» για την παραβαση οριου ταχυτητας για τη Μόσχα, το Ιβάνοβο, το Nizhny Novgorod κλπ περιοχες... Η διαφθορά είναι η μεγάλη πληγή της Ρωσίας. Η χώρα είναι, μαζί με άλλα πρώην σοβιετικά κράτη, απο τα πιο διεφθαρμένα στην Ευρωπη και στο ιδιο επίπεδο με τις φτωχες Αφρικανικες χωρες.

Η δωροδοκια έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 20 χρόνια. Πρόκειται για περισσότερα χρήματα και επηρεάζει όλο και περισσότερους. Αυτό ισχύει όχι μόνο για την ταχύτητα, αλλά από τις θέσεις στο νηπιαγωγείο μεχρι τις χειρουργικες επέμβασεις για δισκοπαθεια.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μάστιγα αυτή είναι μια αιτίες που οι Ρώσοι βλεπουν ολο και πιο αρνητικα τις επιπτώσεις των αλλαγων που εγιναν στα 1991. Η πρόσφατη μελέτη του Ινστιτουτου Pew ανέφερε οτι μόνο 42% των ερωτηθεντων ειπαν ότι η μετάβαση στην οικονομία της αγοράς ήταν καλή. Μόνο το 50% χαιρέτισε την εισαγωγή του πολυκομματικού συστήματος.

Πώς θα μπορούσε να είναι έτσι; Η οικονομία της αγοράς είναι βαθιά ριζωμένη στη Ρωσία του σήμερα, πολυ περισσότερο από ό,τι ειναι στη Σουηδία, για παράδειγμα. Και ακόμα κι αν φαινεται μερικες φορες οτι το μονοκομματικό κρατος ειναι κοντα δεν δειχνει οτι θα το επαναφερουν επισημα.

Η νοοτροπια των Ρώσων έχει να κάνει με τις υψηλές προσδοκίες.

Οι αγορές και η δημοκρατία ήταν το 1991 μια εννοια που σχετιζονταν με την ευημερια και τον πλούτο των αμερικανικών ταινιών και τηλεοπτικών σειρών. Αλλά όταν το νέο σύστημα εισήχθη, δεν ήταν όπως στις ταινίες, ακριβώς το αντίθετο! Η παραγωγή έπεσε, η διάρκεια ζωής μειωθηκε, οι γκάνγκστερ πυροβολουσαν ο ένας τον άλλον στους δρόμους και οι πολιτικοι καυγαδιζαν στις νέες, δημοκρατικές συνελεύσεις.

Οι Αγορες και η δημοκρατία πήραν μια κακή φήμη ήδη απο τη δεκαετία του '90 και δεν συνήλθαν ποτέ πραγματικά. Και εφ οσον η διαφθορά συνεχίζει να αυξάνεται πολλοί φαίνεται να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αυτό οφείλεται στο νεο, εικοσαχρονο τωρα, σύστημα.

Όταν οι ερευνητές απο το Ινστιτουτο Pew ρωτησαν τους Ρώσους ποιος μπορεί να λύσει καλύτερα τα προβλήματα της, μόνο το 32% απάντησε «μια δημοκρατική κυβέρνηση», ενω ένα 57% ειπε "ένας ισχυρός ηγέτης."

Θελει αραγε ο Πούτιν να δημιουργήσει μια Σοβιετική Ένωση σε νέα μορφή; Το ερώτημα αυτό ανέκυψε όταν το περασμένο φθινόπωρο ξεκίνησε το νέα μεγάλο έργο του: την Ευρασιατική Ένωση.

Συγκεκριμένα, ο σκοπός είναι να επεκταθεί η νέα τελωνειακή ένωση μεταξύ της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και του Καζακστάν. Μερικές χώρες της Κεντρικής Ασίας έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον. Στη συνεχεια αναμενεται μεγαλύτερη συμμετοχη και κοινό νόμισμα.

Μια ευρω-ασιατική Επιτροπή – διαμορφωμενη σαν την την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - αρχίζει εργασίες την 1η Ιανουαρίου. Το 84% των γραφειοκρατών της είναι Ρώσοι. Ο Πούτιν ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν εχει να κανει με την αναδημιουργια της Σοβιετικής Ένωσης, "θα ήταν αφελές να αντιγράψουμε κάτι από το παρελθόν." Και η κομμουνιστική ιδεολογία, δεν είναι πιθανό να επιστρέψει με αυτόν τον τρόπο.

Όμως, οι επικριτές επισημαίνουν ότι η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των πρώην σοβιετικων κράτων μπορούν εύκολα να ενταχθει στη νέα Ένωση. Υποστηρίζουν ότι ο στόχος του Πούτιν είναι να φτιαξει ενα συνδεσμο υπακουων κρατων, σαν τοιχο προστασιας, γύρω από τη Ρωσία.

Ρώτησα τον Stanislav Sjusjkevitj, πρωην προεδρο της Λευκορωσίας τι νομίζει για το σχεδιο αυτο της Ευρασίας.

- Α, αυτο ειναι απλα προεκλογικες υποσχεσεις ειπε. Ο Πούτιν υποτίθεται ότι σύντομα θα εκλεγεί Πρόεδρος και πάλι, λέει. Ισως βεβαια να υπαρχει και καποια δοση αληθειας, δεδομένου ότι ο ενας στους δυο ψηφοφορους του Πουτιν λυπαται για τη διαλυση της Σοβιετικης Ενωσης.

Ingmar Nevéus, DN


 (Μουσικη:  Ακαλεστος Υποφαινομενος)