Μisreading History?-H δικη του Σωκρατη

Η πολυσυζητημενη δίκη του Αθηναιου φιλοσόφου Σωκρατη (470–399 π.Χ) έχει εδω και πολλα χρονια χρονια θεωρηθεί σαν μια απο τις πρώτες, και πιο δραματικές περιπτώσεις κακοδικιας στα δικαστικα χρονικα, που τελειώνει με τη ποινή του θανάτου για το ιδρυτή της Δυτικής σκέψης.
Ο Σωκρατης κατηγορήθηκε για «ασέβεια» και «διαφθορα των νεων» στα 399 π.Χ, κατηγοριες που πολλοί ιστορικοί σκέφτονται ότι εφευρέθηκαν από τους προκατειλημμένους συμπολίτες του- και απαιτήθηκε να φροντισει ο ιδιος για την εκτέλεσή του με την κατανάλωση κώνιου. Αλλά τώρα ένας καθηγητής Πανεπιστημίου του Cambridge υποστηρίζει ότι η δικη του Σωκρατη ήταν νόμιμη ακριβς οπως οτι και ο ιδιος ήταν ένοχος, όπως του χρεώνεται. Αυτό που είναι πιο σημαντικο, ο καθηγητής Paul Cartledge πιστευει ότι ο Σωκρατης προσκάλεσε πραγματικά το θάνατό του.

Στο καινούργιο βιβλίο του, "Ancient Greek Political Thought In Practice" που δημοσιεύετηκε μολις χθες, 8/6, ο καθηγητής Cartledge λέει ότι ενώ οι πολιτικοί και οι ιστορικοί έχουν χρησιμοποιήσει τη δικη για να υποστηριξουν ότι η δημοκρατία μπορεί μερικές φορές να κατεβεί στο επιπεδο του όχλου, αυτό δεν ήταν ένα τέτοιο παράδειγμα. «Ο καθένας ξέρει ότι οι Έλληνες εφηυραν τη δημοκρατία, αλλά δεν ήταν δημοκρατία, οπως την ξέρουμε, και έχουμε διαβασει λαθος την ιστορία, κατά συνέπεια,» είπε. «Οι κατηγοριες που ο Σωκρατης αντιμέτωπισε φαίνονται γελοίες σε μας αλλά στην αρχαία Αθήνα τις εξελαμβαναν πραγματικα σαν να εξυπηρετουσαν το κοινο αγαθό.»

Στο βιβλίο του, ο καθηγητής Cartledge αμφισβητει τα παραδοσιακά επιχειρήματα ότι ο Σωκρατης ήταν καθαρά θύμα πολιτικων διαμαχων. Οι ιστορικοί που επηρεάστηκαν από τους αρχαίους συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένου και του Πλάτωνα, έχουν υποστηρίξει ότι η ανοικτή κριτική του Σωκρατη σε προεξεχόντες Αθηναιους πολιτικους είχε δημιουργησει πολλούς εχθρούς, οι οποίοι του προσαψαν μετα και τις κατηγοριες περι ασέβειας και διαφθορας για να τον σωπασουν. Άλλος ιστορικός θεωρεί οτι οι διδασκαλίες του Σωκρατη επεφεραν πολιτική εξέγερση, και η δικη του εγινε παράδειγμα από εκείνους που επεδιωκαν να συνθλιψουν τους διαφωνουντες στην Αθηναϊκή κοινωνία.

Ο καθηγητής Cartledge είπε ότι ο Σωκρατης αμφισβητησε την εξουσια πολλων από τους αποδεκτούς Θεούς και υποστήριξε ότι καθοδηγείται από το εσωτερικό «δαιμονιον του», ένας όρος που μπορεί να ηθελε να σημαινει «τη διαίσθηση», αλλά που θα μπορούσε επίσης να ερμηνευθεί ως σκοτεινή, υπερφυσική επιρροή, η οποία θα είχε εξοργισει τους συμβατικούς οπαδούς της τοτε θρησκειας.

Η κατηγορια «της ασέβειας» ήταν εξ ολοκλήρου αποδεκτή σε μια δημοκρατία με βαθειά ευλαβεια για τους θεους τους, ειπε ο καθηγητής Cartledge. Οι κατηγορίες παρουσιάστηκαν από ερασιτεχνες κατηγόρους μπροστα σε μια κριτική επιτροπή 501 κοινών πολιτών με «καλή σειρα» που ενέργησαν εξ ονόματος αυτού που εξελαβαν ως δημόσιο συμφέρον. Αν η δικη μπορούσε να αποδείξει ότι ένας κατηγορούμενος ήταν υπευθυνος για τη διακινδύνευση του δημόσιου καλού, ήταν πιθανό να βρεθεί ένοχος.

Ο συγγραφεας επίσης θεωρεί ότι ο Σωκρατης ''προκάλεσε'' το θάνατό του. Στα πλαίσια του Αθηναϊκού συστήματος, σε αυτό το είδος δίκης ο κατηγορούμενος μπορούσε να προτείνει τη τιμωρια του. Αντί να αντιμετωπίσει αυτήν την ευκαιρία σοβαρά, ο Σωκρατης αρχικά αστειεύτηκε ότι πρέπει να ανταμειφθεί και πρότεινε τελικά ένα πρόστιμο που ήταν πάρα πολύ μικρό. Χωρις έκπληξη, οι ένορκοι δεν είδαν την αστεία πλευρά και κατεβαλαν τη ποινή του θανάτου. Αντί της φυγής, ο Σωκρατης δέχτηκε την απόφαση, που υποστηρίζει ότι «την όφειλε στην πόλη, βάσει των νόμων της οποιας ειχε διδαχθει να τιμήσει εκείνους τους νόμους κατα γραμμα».

Ο καθηγητής Cartledge είπε: «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολια για την ανδρεία του, και θα μπορούσαμε ακομη να τον δουμε και σαν ήρωα της διανοησης. Αλλά η ιδέα ότι ο Σωκρατης ο ίδιος δεν ήταν ένοχος, αλλά εκτέλεστηκε από τον κανόνα όχλου, ειναι λάθος. Με την απομάκρυνση του, η κοινωνία μεσα απο τα μάτια των Αθηναίων, εξιλεωθηκε και επιβεβαιωθηκε αλλη μια φορα.»

Η καθηγητρια Angie Hobbs, φιλόσοφος στο Πανεπιστήμιο Warwick, είπε ότι, μέχρι σήμερα, οι επίσημες κατηγοριες θεωρήθηκαν κατι σαν προπετασμα καπνου για αυτό που οι δημοκράτες θέλησαν πραγματικά, την εκδίκηση δηλαδη για τη σχεση του με την αντίπαλη μεριδα. Αλλά πρόσθεσε: «Τωρα άν κανεις σκέφτεται οτι αυτη ήταν μια δίκαιη περίπτωση ή όχι, το ότι ήταν ένας γνήσιος ταραχοποιός είναι για συζήτηση. Ο Σωκρατης είχε ενοχλήσει τους σημαντικούς ανθρώπους με επιρροη. Ήταν απότομος και αγενής. Οι φιλόσοφοι θεωρουνταν επικίνδυνοι τότε και δεν ήταν μοναδικός που ειχε πρόβλημα. Οι Αθηναίοι ειχαν κατα καποιο τροπο δικιο να ενοχληθούν λίγο από αυτα που πρεσβευε, βαζοντας τους νεους για να σκεφτουν για τον εαυτο τους. Συμφώνησε ότι ο Σωκρατης «δεν έπρεπε να πεθάνει» και ότι το κατέστησε πολύ δύσκολο για τους δικαστες να μην επιβάλουν την ποινή του θανάτου. Όταν οι δεσμοφύλακες του εκαναν σαφές οτι θα του επέτρεπαν «να δραπετεύσει», αυτος αρνηθηκε.

«Ο Σωκρατης θέλησε να είναι κάποιο είδος μάρτυρα για τη φιλοσοφία,»ειπε ο καθηγητής Hobbs. «Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, δίνει μια απίστευτα αλαζονική ομιλία στο δικαστήριο, λέγοντας, «Καθε αλλο παρα να με τιμωρησουν επρεπε. θα πρέπει να είναι ευγνώμονες για τον τρόπο που τους έχω βοηθήσει να καθαρίσουν τις ψυχές τους και πρέπει να μου δώσουν δωρεαν γεύματα για το υπόλοιπο της ζωής μου».»

Η καθηγητρια Mary Beard, στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, πρόσθεσε: «Έχουμε επενδύσει στον Σωκρατη, τον εφηύραμε πάλι ως αντιπροσωπο της ευγενικης ελεύθερης σκέψης, υπερασπιζομενος αυτό που πίστεψε (και το δικαίωμα να πιστευει) ακόμη μεχρι θανάτου, χάρι στον Πλάτωνα, φυσικά, σε μεγάλο βαθμό. Αλλά, συμφωνα με τους Αθηναιους, η καταδικη του ήταν μια δίκαιη τιμωρια.»

Ιndependent