21.6.10

Eνα "ζιζάνιο" * στην "αποθήκη της Ευρώπης" διηγειται

"Οι γονεις της μητερας μου ζουσαν στην ανεχεια, εχοντας ενα μικρο χοιροτροφειο και οταν μεγαλωναν λιγο τα γουρουνακια τα πουλουσαν στους γειτονες στο χωριο μας Azinhaga στη περιοχη του Ribatejo, [100 χλμ N.A της Λισαβωνας]. 
Ο παππούς και η γιαγιά µου Jerónimo Meirinho και Josefa Caixinha ήταν αναλφάβητοι. Τις χειµωνιάτικες νύχτες που έκανε πολύ κρύο και το νερό πάγωνε, έπαιρναν τα πιο αδύνατα γουρουνάκια τους στο κρεβάτι τους, γλιτώνοντάς τα από βέβαιο θάνατο. Ηταν καλοί άνθρωποι, αλλά αυτό δεν το έκαναν από συµπόνια. Το ψωµί τους ήταν αυτό που εξασφάλιζαν έτσι, µε τη φυσική συµπεριφορά εκείνου που, για να επιβιώσει, δεν έµαθε να σκέφτεται περισσότερα από τα απαραίτητα. Συχνά βοηθούσα τον παππού µου , έσκαβα το χώµα, έκοβα ξύλα για το τζάκι, γυρνούσα τη ρόδα που ανέβαζε το νερό από το κοινοτικό πηγάδι.

...Και μερικές φορές, τις ζεστές νύχτες του καλοκαιριού, μετά το βραδινο, ο παππούς μου ελεγε "José, απόψε θα πάμε για ύπνο, και οι δύο από μας, κατω απο τη συκιά". Υπήρχαν ακομα δύο συκιές, αλλά αυτο το δενδρο επειδή ήταν το μεγαλύτερο, το αρχαιότερο και το πιο διαχρονικό, ήταν, για όλους στο σπίτι, η συκιά. Περισσότερο ή λιγότερο από antonomasia, μια λόγια λέξη που συναντησα πολλά χρόνια αργοτερα και εμαθα τι σημαίνει ...
 Μεσα στην ησυχια της νύχτας, αναμεσα στα ψηλα κλαδιά του δέντρου ένα αστέρι εμφανιστηκε σε μένα και στη συνέχεια, κρύφτηκε αργα πίσω από ένα φύλλο, ενω εγω στρεφοντας το βλέμμα μου αλλου είδα κατι που εμοιαζε με ένα ποτάμι να ρέει σιωπηλο στο κενο του ουρανου, την οπάλ καθαροτητα του Γαλαξία, ''το δρόμο προς το Santiago'' όπως το λεγαμε τοτε στο χωριό.
Αφου καθυστερουσαμε τοτε πολυ να κοιμηθουμε, η νύχτα γεμιζε με τις ιστορίες και τις περιπτώσεις που ο παππούς μου διηγοταν: θρύλους, οραματα, τρομακτικες ιστοριες, μοναδικά επεισόδια, θανατους που συνεβησαν παλια, καυγαδες με ξύλα και πέτρες, τα λόγια των προγόνων μας, μια ακούραστη εξιστορηση των αναμνήσεων που με κρατουσε άγρυπνο, ενώ την ίδια στιγμή με νανουριζε απαλά. Ποτέ δεν ηξερα αν ήταν σιωπηλός όταν καταλαβαινε ότι είχα αποκοιμηθεί, ή αν συνεχιζε να μιλαει, ώστε να μην αφήσει μισο, αναπάντητο το ερώτημα που πάντοτε ερχοταν μετα απο καθυστερημένες παύσεις: "Και μετα;
Ίσως να επαναλαμβανε τις ιστορίες για τον εαυτό του, έτσι ώστε να μην τις ξεχάσει, ή να τις εμπλουτίσει με νέες λεπτομέρειες.
Στην ηλικία αυτή όπως όλοι μας μικροι, φανταζομουν οτι ο παππούς μου Jerónimo ηξερε τα παντα στον κόσμο. Όταν με το πρώτο φως με ξύπνουσε το κελάηδημα των πουλιών ο παππους δεν ήταν εκεί πια, πηγαινε στο χωραφι με τα ζώα του, αφήνοντας με να κοιμηθω. Μετα σηκωνομουν, διπλωνα  στη μεση τη χοντρη κουβέρτα και χωρίς παπούτσια - στο χωριό μου περπατουσα πάντα ξυπόλητος μέχρι τα δεκατέσσερα μου - και με αχυρα ακόμα κολλημένα στα μαλλιά μου, πήγαινα από τα οργωμενα στην αλλη πλευρα, όπου ηταν το χοιροστασιο κοντα στο σπίτι. 
Η γιαγιά που ειχε ηδη σηκωθει πριν από τον παππού, εβαζε μπροστά μου ένα μεγάλο μπολ του καφέ με κομμάτια ψωμιού μέσα και με ρωτουσε αν είχα κοιμηθεί καλά. Αν της ελεγα για κάποια κακό όνειρο, που ειχα δει από τις ιστορίες του παππού, αυτή με διαβεβαίωνε πάντα: "Μην ανησυχεις, στα όνειρα δεν υπάρχει τίποτα αληθινο».
Τοτε σκεφτομουν οτι και η γιαγιά μου ήταν επίσης μια πολύ σοφή γυναίκα, βεβαια δεν μπορούσε να σταθει στο ύψος του παππού, ενος ανθρωπου που, ενω βρισκοταν κάτω από μια συκιά, έχοντας στο πλευρό του τον Jose, τον εγγονό του, μπορούσε να θεσει σε κινηση το σύμπαν μόνο με δυο λόγια. 

Αρκετα χρόνια μετά, όταν ο παππούς μου είχε φυγει από το κόσμο και ήμουν ενηλικος πια, εφτασα να συνειδητοποιήσω ότι η γιαγιά μου, πιστευε επίσης στα όνειρα. Δε θα μπορούσε να υπαρχει άλλος λόγο, που ενω καθοταν ένα βράδυ στην πόρτα του σπιτιου της, όπου τοτε ζουσε μόνη, κοιτάζοντας τα μεγαλύτερα και τα μικρότερα αστέρια απο επανω της είπε αυτά τα λόγια: «Ο κόσμος είναι τόσο όμορφος και είναι τόσο κρίμα που πρεπει να πεθάνω "
Δεν είπε οτι φοβόταν να πεθάνει, αλλά ότι ήταν κρίμα να πεθάνει, λες και η σκληρή ζωή της με την αδυσωπητη δουλειά, της χαριζοταν σχεδον τελευταια στιγμή αποκαλυπτοντας μεσω του υπερτατου τελευταίου αντίο τη παρηγορια της ομορφιας.
Καθόταν στην πόρτα ενός σπιτιού, σαν καμμια άλλη γυναικα που μπορώ να φανταστώ σ όλο τον κόσμο, επειδη σ αυτον ζούσαν οι άνθρωποι που μπορούσαν να κοιμηθουν με τα γουρουνακια σαν να ήταν δικά τους παιδιά, ανθρώποι που λυποντουσαν να εγκαταλείψουν τη ζωή, ακριβώς επειδή ο κόσμος ηταν όμορφος και αυτός ο Jerónimo, ο παππούς μου, χοιροτροφος και παραμυθάς, προαισθανομενος τον θανάτο του να φτάνει και να τον παιρνει είπε αντίο στα δέντρα στην αυλή, ένα προς ένα, αγκαλιάζοντας τα και κλαιγοντας γιατί ήξερε ότι δεν θα εβλεπε ξανά......".

Σημ.*''Σαραµάγκου'' στα πορτογαλικά είναι ένα είδος αγριόχορτου, ζιζάνιου  και εγινε το παρατσουκλι του, οταν  ένας υπάλληλος του ληξιαρχείου το κόλλησε περιπαικτικά δίπλα στο ονοµατεπώνυµο του μικρου Ζοζέ (ντε Σόουζα) Σαραμαγκου (1922-2010) σαν να ηξερε τη μελλοντικη του πορεια σαν συγγραφεα που θα συγκρουοταν με το θρησκευτικο πολιτικο κατεστημενο της εποχης του, που τον τιμωρουσε παρα τις βραβευσεις και παρα τη διεθνη αναγνωριση του ως ενος διανοουμενου που δε φοβαται να λεει τα πραγματα οπως ειναι και να καταγγελει τις αδικιες και τις παραβιασεις που εβλεπε γυρω του.

Το παραπανω κειμενο ειναι μεταφραση απο ενα μερος του λόγου του Σαραμαγκου στη Σουηδική Ακαδηµία, στην τελετή απονοµής του Νοµπέλ, στις 7 Δεκεμβρη 1998, περιγράφοντας το περιβάλλον που µεγάλωσε. 
Το Νοbel το αφιερωσε στην Πορτογαλία που αγαπούσε και που κατα τη γνωμη του θα επρεπε να ειχε κρατηθει μακρια απο την Ευρωπαϊκή Ενωση δικαιολογωντας το με το εξης επιχειρημα: "Είναι ωραίο να έχουµε το κοινό µας σπίτι, όπως λέγεται. Αλλά τα σπίτια έχουν πάντα ένα σαλόνι, µια τραπεζαρία, µια κουζίνα, µια αποθήκη. Η Πορτογαλία θα είναι η αποθήκη της Ευρώπης".

24 σχόλια:

  1. Σπάνια περίπτωση ο Σαραμάγκου..
    Ένα απίστευτο πνεύμα..Πολύ αγαπημένος συγγραφέας.. Μεγάλωσε δύσκολα, άφησε το σχολείο για να δουλέψει, υπήρξε αυτοδίδακτος, διάβαζε μετά τη δουλειά με τις ώρες στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Λισσαβόνας, ήταν αντισυμβατικός, είχε την δική του οπτική για τον κόσμο, και δεν δεχόταν σε αυτό αλλοιώσεις.. Την υπερασπιζόταν με πάθος.. ήρθε σε σύγκρουση με τα λάθη του κόμματος, τα έβαλε με την εκκλησία, στα στραβά της υπήρξε ένας φανατικός εχθρός..

    Αιωνία του η μνήμη.. Μακάρι να υπήρχαν πολλοί συγγραφείς με τέτοιες ιδέες σαν εκείνου..
    Καλή εβδομάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ΜΑΚΑΡΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΑΣ ΝΑ ΕΙΧΑΝ ΓΕΝΝΗΘΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ...ΠΟΣΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ ΘΑ ΗΤΑΝ!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. καλησπερα Eλβα
    εκπληκτικη αναρτηση..
    τα ειπαν ολα οι 2 προηγουμενες σχολιαστριες..μακαρι να ειχαν γεννηθει περισσοτεροι Σαραμαγκου..

    Αληθεια αν η πορτογαλια θα ειναι η αποθηκη της ευρωπης,η ελλαδα τι θα ειναι?

    καλη εβδομαδα να εχεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Φτωχαίνουμε.

    (Έχω την αίσθηση ότι τον αδικούν οι ελληνικές μεταφράσεις.Ξέρει κανείς να μου πει;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολύ ωραίο ποστ, Έλβα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. elva,σε ευχαριστω για το ταξιδι,
    γιατι με ταξιδεψαν τα λογια του συγγραφεα,σε μια εποχη πως να τη πω?πιο ανθρωπινη,πιο γεματη?
    να τη πω πιο αληθινη,γιατι πραγματικα ολα αυτα που συμβαινουν,ειναι τοσο εξωπραγματικα που δε μοιαζουν αληθινα,αλλα δε βλεπω να ρχεται κ κανεις να μας ξυπνησει απο τον εφιαλτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Εκανε όμως ένα λάθος ο Σαμαραγκου.
    Δεν θα υπάρχουν αποθήκες χωρες. Στις αποθήκες απλά θα χωνουν τους ανθρωπους, ανεξαρτητως πατριδας.
    Εκτος κι αν δεν ...τυφλωθούμε, αν καταλαβουμε ότι οι πατριδες μας δεν είναι τίποτα περισσότερο απο... εμάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Elva καλησπερα, αλλη μια πολυ κατατοπιστικη αναρτηση σου, οσο εχουμε δουλεια ας αγοραζουμε βιβλια για να τα εχουμε ''αυριανα'' στηριγματα.


    Με τα ιστολογια που σου εγραψα εγινε ενα πολυ περιεργο ''μπερδεμα'' μεχρι ''φιλιες'' χαλασαν, απο εμενα ενα συγνωμη για το ''ανακατεμα''.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Φτωχαίνουμε, λοιπόν, όπως γράφει κι ο Σελιτσάνος... αλλά έχει κιόλας φτωχύνει πνευματικά η Ευρώπη, με την τεχνητή αφομοίωση, στην οποία συστηματικά οδηγείται (όπως έμμεσα επισημαίνει κιι ο Σαραμάγκου, όταν αμφισβητεί την ωφελιμότητα της ένταξης της χώρας του στην Ε.Ε.) και με τον αποκλειστικό προσανατολισμό της Ευρώπης σε οικονομικά μεγάθη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Φιλη Roadartist

    Καλημερα! Πραγματι ο Σαραμάγκου ειναι απο τις εκεινους τους συγγραφεις που οσα η ζωη τους στερησε αυτοι κατορθωσαν να τα αναπληρωσουν μεσω των εμπειριων τους και να τα αναδειξουν στο κοσμο μεσα απο τα γραπτα τους.
    Μακάρι να υπήρχαν πολλοί συγγραφείς με τέτοιες ιδέες.

    Φιλια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Kariatida μας

    Δεν μπορω παρα να συμφωνησω μαζι σου! Ας ελπισουμε τουλαχιστον οτι ο κοσμος διαβαζει τα πολυ ενδιαφεροντα βιβλια του και παιρνει κατι απο αυτα.

    Καλη σου μερα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Φιλε Laplace

    Καλημερα! Σ ευχαριστω!

    Οσο για την ερωτηση σου, αν μια αποθηκη ειναι καλη, γιατι να μην εχουν....δυο, τοτε; ;/

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Σελιτσάνε μας

    Φτωχαίνουμε, ειναι αληθεια...Ποσο περισσοτερο πια;
    (Δεν γνωριζω Πορτογαλικα οποτε δεν μπορω να απαντησω σχετικα με τις ελληνικές μεταφράσεις. Εγω παντως μετεφρασα απο Αγγλικα!)
    Μη…πυροβολειτε τον πιανιστα δε λενε; ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Καλημερα Head charge

    Σ ευχαριστω πολυ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Φιλε celin

    Ετσι ειναι οταν διαβασεις κατι καλο τα λογια του συγγραφεα σε ταξιδευουν σε μια αλλη εποχη "πιο ανθρωπινη, πιο γεματη", απο συναισθηματα και φυσικα, πιο αληθινη, οπως λες..
    Τωρα για το τι θα μας ξυπνησει απο τον εφιαλτη ειναι αλλη ιστορια, που δεν ξερω αν ο Σαραμαγκου ειχε καποια λυση να μας προτεινει. Αυτο που καταλαβαινω ειναι οτι δεν δεχοταν την εκμεταλλευση, την αδικια, την υποκρισια και ολα αυτα ειναι αρκετα, πιστευω, για να μας ξυπνησουν απο τον εφιαλτη που ζουμε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Καλημερα φιληKατερινα

    Ναι, ισως υποτιμησε τον αριθμο των...αποθηκων, αλλα αυτος μιλουσε παντα για τη χωρα του, δεν φανταστηκε οτι υπαρχουν και αλλες χωρες που προθυμα οι κυβερνησεις τους τις μετατρεπουν σε ....αποθηκες με τη βοηθεια της ΕΕ.
    Σιγουρα οι πατριδες μας δεν είναι τίποτα περισσότερο απο εμάς,αλλα ευτυχως (για εμας) δεν ειμαστε και ολοι συμφωνοι με τις μετατροπες σε ....αποθηκες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Φιλε Δημητρη

    Καλημερα, με ηλιο μαλιστα! ;) Καποια βιβλια πραγματι αξιζουν για να μας στηριζουν στις δυσκολες και χωρις οραματα- πια- εποχες που ζουμε. Μην ανησυχεις για το "μπερδεμα" με τα ιστολογια, εφ οσον και εσυ δεν ηξερες ακριβψς τι ισχυει, οποτε ειναι λογικο να μπερδευτεις.
    (Μην απολογεισαι για κατι που δεν φταις!) ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Καλημερα Αστεροειδη

    Μα εκει μας οδηγουν στη πνευματικη φτωχεια και τον αποκλειστικό προσανατολισμό της Ευρώπης σε οικονομικά μεγεθη και ολα αυτα πρεπει εμεις να τα ασπασθουμε,ή να γονατισουμε,οπως μας μηνυσαν κατι...'ομορφοπαιδα'
    (!)σε προηγουμενη αναρτηση!
    Eμεις δεν ακουμε και ετσι ακολουθουμε αλλο δρομο...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Μεγάλος! Μπράβο για το post.

    varometro

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Γεια σου varometro

    Σ ευχαριστω!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Καλημέρα κι από μένα!
    Όντως κρίμα!
    Εντάξει, στην Ισπανία έπαιζε πρώτο θέμα παντού...
    Μεγάλος Συγγραφέας!
    Και ζούσε μόνιμα στα κανάρια τα τελευταία χρόνια... τυχαίο;;;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. μεγάλος συγγραφέας και έχει ταλέντο στο να βλέπει πάντα "the big picture". Είχα διαβάσει το βιβλιο του "περι φωτίσεως" και είναι ένα απο τα αγαπημένα μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Γεια σου Δημο

    Ετσι ειναι, κανεις δε γινεται προφητης στη χωρα του, λενε και ειναι σε πολλες περιπτωσεις σωστο!
    Ετσι και κανεις κριτικη ετοιμαζεις μαζι και τη ...βαλιτσα! Για τετοια δημοκρατικοτητα μιλαμε..

    Καλη σου μερα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Kαλως τη φιλη zekia


    Σωστοτατη, οπως παντα!

    Φιλια ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

"Tα ...πολλά λόγια δεν ειναι...φτώχεια! (Οι νεοφιλελευθερες,... ''σοσιαλδημοκρατικές'' και ..φασιστικές πολιτικες, ομως;)