ΣΟΥΗΔΙΑ: "Αισθάνεσαι σκ.., όταν είσαι φτωχος!"

Το Σαββατοκύριακο του Πάσχα, που περασε, η Λίζα δεν είχε τίποτα άλλο να φτιαξει για φαγητο για τον εαυτό της και το γιο της, εκτος από ψωμι, βουτυρο και τυρι. Έγινε τοστ για πρωινό, μεσημεριανό γεύμα και δείπνο, για...πέντε ημέρες. Δεν αντεχε να εχει τη τηλεόραση ανοικτη, όπου ο κοσμος συζητουσε για το πόσα γλυκά τρώνε οι Σουηδοί το Πάσχα, ή πώς μαγειρεύουν αρνίσιες μπριζολες με διαφορα αρωματικα βοτανα.

Τρωγοντας για πέμπτη ημέρα μονο ψωμί δεν αισθάνεται κανεις καλα, σωματικα. Όταν ο έφηβος γιος της Lisa, Erik, αισθανθηκε αδύναμος και είχε πονοκεφάλους, η Λίζα στην απελπισία της μεσα ετρεξε στην εκκλησία για βοήθεια. Ολα τα ντουλάπια ηταν άδεια, ουτε καν απορρυπαντικό για το πλυντηριο δεν υπηρχε. Ο γιος της είπε παρηγορητικά ότι μπορουσαν να πλενουν τα πιατα μονο με νερό.

Η εκκλησία στο Skärholmen βρίσκεται στην πλατεία και εκει η Lisa μιλησε με ένα διάκονο. Τον εχει δει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της άνοιξης και έχει παρει κάποια οικονομική βοήθεια, και ίσως το πιο σημαντικό, ειχε στήριξη σαν ανθρωπος.

- Νιώθω απαίσια που πρέπει να απευθυνθω στην εκκλησία, λέει η Lisa.

Η Λίζα είναι 46 χρονων και ειναι μια ακομη εργαζομενη που επαψε να ειναι ασφαλισμενη, αφοτου το ασφαλιστικό σύστημα υγείας αλλαξε.

Προηγουμένως εργαζοταν ως νοσοκόμα, νοσηλεύτρια σε ψυχιατρική κλινικη, μετα μαγειρισσα και μετα ταχυδρόμος. Ένα πρωινό του 1998,στο δρομο για τη δουλεια της άλλαξε η ζωή της. Ξυλοκοπηθηκε αγρια και τη λήστεψαν. Από τότε απεκτησε ψυχολογικά προβλήματα και, όπως η ίδια περιγράφει, ηταν συχνα με αναρρωτική άδεια και δουλευε μονο σε προσωρινές θέσεις.

Τώρα ζει με ενα βοηθημα 3600 SEK (κορωνες) το μήνα και της πληρωνουν το ενοίκιο των 5000 SEK μέσω πρόσθετης στήριξης του εισοδήματος από τις κοινωνικές υπηρεσίες. Έχει χρέη, δεν εχει οικονομίες και φυσικα δεν μπορει να δανειστει απο πουθενα. Ο γιος, της επίσης, παιρνει ενα επιδομα.

-Αισθάνεσαι σαν σκ…, όταν δεν έχεις χρήματα, λεει. Η εμπιστοσύνη εξαφανίζεται. Όταν δούλευα, ήμουν και συνδικαλιστικα αλλα και πολιτικα ενεργη και ειχα την αίσθηση ότι έκανα κάτι καλό – στον αγωνα. Οσο περισσότερα χρόνια περνουν και οσο λιγότερα χρήματα εχει κανεις, τοσο λιγότερη αντοχή εχει. Δεν θέλω να συναντω άνθρωπους, δεν θέλω να βγαινω έξω.

Το πιο δύσκολο είναι ίσως να μην είναι σε θέση να να δώσει στο γιο της, ο τι θέλει. Ο Erik είναι 19 χρονων τώρα, αθλειται και χρειάζεται καλό φαγητό. Έχει δωσει προτεραιότητα στο να έχει αυτος τον εξοπλισμό που χρειαζεται για προπονηση του. Όταν δεν μπορούσαν να πληρώσουν το ποσο των 1800 SEK, το αθλητικό σωματείο ήταν αξιοπρεπες και το παραβλεψε.

- Δεν αντέχω οικονομικά να του δώσω τόσα πολλά πράγματα και αυτος μπορεί να είναι πολύ χαρούμενος μόνο μ ένα πακέτο κάλτσες! Ποτέ δεν ζήτησε τίποτα, ξέρει πως είναι. Όταν έκλεισε τα 18 ο Eric η Lisa του αγόρασε πεντε ζευγαρια κάλτσες για δώρο.

- Ναι, είναι τρομερό. Το να κλεινει ενα παιδι τα 18 χρονια του ειναι πολυ συμβολικα γενεθλια, αλλά οικονομικά δεν ειχα δυνατοτητα να του παρω τίποτ 'άλλο.

Το να μην είναι κανεις σε θέση να δώσει στα παιδιά του καποια πραγματα για να συμβαδίζουν με τους φίλους του, εχει πολλές φορές κανει τη Lisa να αισθανεται σαν ενας αποτυχημένος γονιος. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να αισθάνεται περήφανη που ο γιος της αντιθετα απο αλλα παιδια πλουσιων οικογενειων, έχει καλούς βαθμούς, αθλειται και δεν ειναι μπλεγμενος πουθενα, παρα το οτι ο ίδιος μεγάλωσε σε αυτο που η κοινωνική πολιτική Σουηδίας αναφερει ως κοινωνικο-οικονομικά ευάλωτες περιοχες. Αλλά η Lisa δεν θελει να μιλαει με τον Erik για το τι στερουνται, γιατι την ενοχλει.

Η Lisa είναι έξαλλη με τους πολιτικούς που λένε ότι δεν υπάρχει φτώχεια στη Σουηδία, ή οτι η αύξηση της SL-κάρτας, για τις συγκοινωνιες, αναλογει σε μονο "τρεις σακουλες τσιπς"!

- Για μένα δεν είναι «μονο», δεν έχω την πολυτέλεια ακόμα και μια σακουλα ..τσιπς!

Η γιαγιά μπορεί να δώσει μερικες φορες στον Erik 200 SEK και φαίνεται σαν μια καλή στήριξη και για την Lisa. Από τον πατέρα του Erik λέει ότι δεν μπορεί να περιμενει μεγαλη οικονομική βοήθεια. 
Όταν άλλαξε διαμέρισμα από ένα τριαρι σε δυαρι, για να εξοικονομήσει χρήματα, αυτος προκαλεσε τετοια αναστάτωση και επρεπε να πληρωσει διπλά ενοικια για τρεις μήνες, κατι που ηταν αδυνατο. Καθυστερησε να καταβαλει τα ενοικια και ζουσε με την απειλη της έξωσης.

- Αισθάνθηκα μια τέτοια αποτυχία που ήθελα να αυτοκτονήσω. Γι 'αυτό, απευθυνθηκα στην εκκλησία για πρώτη φορά. Εκλαιγα και ελεγα ότι θα καταστραφοντουσαν τα πάντα. Ο διάκονος μου ειπε να καθισουμε, μιλήσαμε και ετσι ενιωσα μεγάλη ηθικη υποστήριξη, αλλα συνεβαλαν επισης και με λιγα χρήματα.

Οι κοινωνικές υπηρεσίες πήγαν και πληρωσαν τα χρεη και τωρα τα ξεπληρωνει σιγα σιγα η Λίζα γι αυτο ειναι δύσκολα τα πραγματα τώρα.

Τι ποσο θα επρεπε να κερδίζεις για να ζήσεις μια καλή ζωή;

- Αν κέρδιζα 27.000 κορώνες ακαθάριστα, τότε θα ένιωθα πολύ πλούσια!

Όταν ρωτήθηκε ποιο πραγμα θα ηταν το πρώτο που θα εκανε με ενα τέτοιο μισθό, λέει «θα εφτιαχνα τα δόντια μου!" Και δειχνει το κάτω μερος των χειλιων της δείχνοντας την τρύπα από ένα δόντι, που επεσε. Παρά την απώλεια δοντιου δεν έχει πάει στον οδοντίατρο, αλλά δινει προτεραιοτητα στα εξοδα του γιου της. 

Η επόμενη επιθυμία της είναι να μπορουσε να παει με το γιο της ένα ταξίδι στο εξωτερικό, πραγμα που δεν έχει κάνει ποτέ. 

Να τον βοηθήσει να παρει διπλωμα οδηγησης και να καταφερει να ξεπληρωσει τα χρήματα που μαζευε γι 'αυτόν όταν ήταν παιδί, αλλά αναγκάστηκε να τα χρησιμοποιήσει. Το να εχει ενα σκυλί είναι επίσης ένα όνειρο. Ή να προσκαλέσει φίλους στο σπίτι για φαγητό και το κρασί, ειναι σιγουρα τέσσερα χρόνια πριν οταν τελευταια φορα ειχε καλεσμενους στο σπιτι.

- Όταν ήμουν καλεσμενη τρεις φορές και μετα δεν μπορω να τους καλεσω εγω, λεω οτι είμαι πολυ απασχολημένη. Αναγκαστικα ψέματα - δεν θελει κανεις να πει για τη κατασταση του. Μερικοί φίλοι ξέρουν πώς είναι, αλλά προσπαθώ να μη μιλω γι αυτό. Δεν θέλω να αισθάνονται υποχρεωμένοι να με καλέσουν, να γίνω βάρος. Πολλοί φίλοι έχουν χαθει με τα χρονια.

- Δεν αντεχουν το ότι εγω δεν μπορώ να αγοράσω οτιδηποτε. Νόμιζαν ότι θα ήταν δύσκολο να πουν "αγοράσαμε μια τηλεόραση με επίπεδη οθόνη", ή "καναμε κράτηση για διακοπές", διότι τότε μπορεί να στεναχωριομουν. Δεν ζηλευω τους φίλους μου, ή την οικογένεια μου, για το ότι μπορούν να κάνουν καποια πράγματα, αλλά γίνεται κανεις ένα βάρος, επειδή δεν μπορεί πραγματικά να χαρει για τα ταξίδια του και τις αγορες του όταν είμαι κι εγω εκει.

Η Lisa χαιρεται που έχουν στήριξη απο την εκκλησία, όπου αισθάνεται σαν άνθρωπος ειναι καλοδεχουμενη οπως είναι. Όταν δεν έχεις πολλά χρήματα, είναι καλό να ζει κανεις στο Skärholmen. Οι τιμές είναι χαμηλότερες σε σχέση με την πόλη και το ρύζι πωλείται 5 SEK το πακέτο, δεν χρειάζεται να ντρέπεται κανεις, γιατι ετσι ειναι τα περισσότερα καλάθια, εδω.

- Δεν μπορώ να καθίσω στο σπίτι και να προγραμματισω τι θα φαμε, πάω στο σουπερμαρκετ και βλεπω τι είναι φθηνό εκει για να το μαγειρεψω. Αυτα, αν ο Erik δεν ζηταει μπριζολες, ή κιμα σαλτσα, λέει η Lisa.

Τώρα ελπίζει να παρει αναρρωτικη αδεια για να εχει λιγο καλύτερα οικονομια και σιγα σιγα να προσπαθησει να επιστρεψει πίσω στη δουλειά.

Είχε τρεις μήνες σε μια νεα θεση εργασίας τη περασμένη χρονια με διοικητικά καθήκοντα που της άρεσε πολυ να εργάζεται, ακόμα κι αν ήταν λίγο κουραστικο να εργάζεται με πλήρη απασχόληση γιατί πάσχει από ρευματικους πονους. Το γεγονός ότι η Λίζα είχε πεσει θυμα επιθεσης στο δρόμο δεν είναι κάτι που την επηρεαζει πια, ούτε η αγωνία και τα ψυχικα προβλήματα που ακολούθησαν. Αλλά τη ρωτω αν υπάρχει κάτι στη ζωή της, όπου θα μπορούσε να έχει κανει διαφορετικά ωστε να ειχε αποφύγει τα οικονομικά προβλήματα.

- Θα μπορούσε να πω οτι ήμουν ανόητη και αφελής οταν στα 18 ετών γνωριστηκα με λάθος άνθρωπο που με εσπρωξε σε οικονομικά προβληματα ηδη απο τοτε. Τα χρέη με κυνηγουσαν όλη μου τη ζωή.

Εκείνη την εποχή, η δουλεια ήταν για τη Lisa μια πολυτέλεια να πηγαινει διακοπές, να βγαινει έξω και να τρωει ένα πλήρες γεύμα σε ένα εστιατόριο ή να προσκαλει φίλους στο σπίτι για φαγητό και κρασί. Σήμερα, είναι πολυτέλεια να βγει έξω στο μπαλκόνι, να καθίσει στον Μαγιατικο ήλιο με ενα φλιτζάνι καφέ στο ένα χέρι και ενα τσιγάρο στο άλλο, να κλείσει τα μάτια και να απολαύσει την πρώτη τζούρα.

- Έχω μερικές φορές σταματησει να καπνιζω για αρκετούς μήνες και είμαι χαζή, που το αρχιζω και παλι, λεει. Αλλά αισθάνομαι ότι είναι η μόνη πολυτελεια που μπορώ να εχω μερικες φορες, λεει.

Υπάρχουν πράγματα που συνήθως κανουν την ηθική μεσαία τάξη να φρικαρει και ίσως να μονο οσοι υπηρξαν φτωχοι να καταλαβαίνουν αυτο το συναίσθημα. Είναι επίσης πιθανό ότι η Lisa δεν μπορεί να αντεξει τη φτωχεια και, πάει και αγοράζει ένα ζευγάρι jeans για τον εαυτό της απο ενα καταστημα μεταχειρισμενων ρουχων για 150 κορωνες!

- Τότε νιώθεις, σκ.., χαλασες τα χρηματα για το φαγητο της εβδομαδας. Και αισθανεσαι πολύ άσχημα.

Σημ: Η Lisa και ο Erik εχουν διαφορετικα ονοματα

Μτφ απο SvD